خبرگزاری«حوزه» بخش هفدهم سلسله یادداشت های روند تحصیلی در حوزه به قلم حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی مروجی طبسی را منتشر می کند.

در سطح سه چه درس هایی می خوانیم؟

به پایه دهم حوزه که همراه با نگارش پایان نامه است، «سطح سه» گفته می شود. این مقطع پایان دوره عمومی دروس حوزوی و آغاز رویش نهال اندوخته های علمی در این دوره ده ساله است. اهداف کلّی دوره سطح در این مرحله نیز دنبال می شود و ادامه مباحث فقه و اصول از منابع درسی پیشین مطرح می گردد. در میان دروس عمومی نیز تفسیر، فلسفه و درایۀ مورد مطالعه قرار می گیرد. آن چه این مقطع تحصیلی را نسبت به سایر مقاطع حوزه متمایز می سازد این است که این مقطع آخرین مرحله از دوره سطوح عالی حوزه به شمار می رود.

از این رو، هم باید خود را با مطالعه دقیق برای ورود به مرحلۀ بعد (درس خارج) آماده سازیم؛ چرا که منابع درسی فقه و اصول در دوره سطح، محور پژوهش های عمیق دروس خارج است؛ هم باید ره توشه و سفرنامه علمی خود را در قالب نگارش رساله علمی تنظیم و جمع بندی نماییم.

نمایه دروس پایه دهم

دروس پایه دهم شامل: «اصول 1و2» کفایۀ از مطلق و مقید تا آخر کتاب، «فقه 6» مکاسب از القول فی ماهیۀ العیب تا القول فی النقد و النسیه، «تفسیر» المیزان سوره مبارکه کهف، «فلسفه» نهایۀ الحکمۀ از المرحلۀ الثامنۀ تا فی قدرته تعالی، «درایۀ» اصول الحدیث و احکامه می باشد.

دروس اصلی سطح سه کدامند؟

فقه و اصول از دروس اصلی این مقطع است. ما سفر پربار علمی خود را در آخرین دوره از سطوح عالی حوزه با کتاب کفایۀ و مکاسب به پایان می بریم. در فصل پیشین به معرفی اجمالی کتاب «مکاسب» پرداختیم. در این فصل نگاهی کوتاه به کتاب کفایۀ خواهیم داشت.

کتاب کفایۀ الاصول نوشته محمد کاظم خراسانی (م 1329ق) مشهور به «آخوند» خراسانی از شاگردان شیخ انصاری (ره) است. این کتاب متن درسی دوره سطح و محور پژوهش های اصولی در دروس خارج حوزه است.

کتاب کفایۀ که دارای متنی جامع و موجز و مشتمل بر آراء جدید اصولی است از یک مقدمه، هشت مقصد و یک خاتمه تشکیل یافته است. مقدمه و پنج مقصد نخست این کتاب مربوط به «تعریف علم اصول» و «مباحث الفاظ» و باقی مباحث آن به ترتیب مربوط به «أمارات»، «اصول عملیه»، «تعادل و تراجیح» و خاتمۀ آن دربارۀ «اجتهاد و تقلید» است.

کتاب شناس بزرگ معاصر، آقابزرگ تهرانی معتقد است که کتاب کفایۀ بیش از رسائل (شیخ انصاری)، فصول (محمدحسین اصفهانی) و قوانین (میرزای قمی) مسایل فلسفی را وارد علم اصول کرده است.

محقق خراسانی (ره) با بهره گیری از اندیشه های استادش شیخ انصاری (ره) و نقد و بررسی آن ها دیدگاه های نوینی را در علم اصول مطرح کرد که موجب شد منهج و مکتب جدیدی در اصول به نام وی ثبت گردد.